İzledim: İtaatsizler

Yaklaşık okuma süresi: 3 dakikaKaptan Yapım‘ın İtaatsizler oyununu, 16. Kadıköy Tiyatro Festivali‘nin 4. gününde Sama ile birlikte izledik. Haluk Işık‘ın kaleme aldığı oyunun anlatıcılığını Orhan Aydın ve Metin Coşkun üstleniyor. Emin İgüs, Kerem Aktan ve Ruşen Can Acet ise müzisyen kimlikleriyle oyunu salt bir anlatıdan ibaret olmaktan kurtarıp müzikli bir gösteriye dönüştürüyor.

Tanıtımlarında oyundan bahsedilirken “saygı duruşu” benzetmesi yapılmış. Ben de bu tabiri kimi oyunlar için çok yerinde bulurum. Özellikle ömürlerini tiyatroya vermiş oyuncuların, oyun sonunda izleyicilerden aldıkları alkış beni yoğun bir şekilde böyle hissettirir. O alkışlar dakikalarca araya hiçbir gündelik uğraş girmeden sürer. İtaatsizler de böyle bir oyun. Yaşadıkları dönemde toplumun genelgeçer kurallarına uymayan, bunu eylemleri ve eserleriyle ortaya koyan insanların toplu bir şekilde yâd edilmesi bir nevi.

Oyundan sonra eve dönüş yolunda, oyunda ismi geçen kişi ve olayları not aldım. Daha sonra listeyi gözden geçirdiğimde bir buçuk saatlik oyunun nasıl bu kadar dolu dolu oynanabildiğine hayret ettim. Ahmet Arif, Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Aziz Nesin, Deniz Gezmiş, Yusuf Aslan, Hüseyin İnan, Halit Çelenk, Mahir Çayan,Taylan Özgür, Erdal Eren, Mustafa Suphi, Mustafa Kemal Atatürk, Behice Boran, Kazım Koyuncu, Berkin Elvan, Mehmet Ayvalıtaș, Medeni Yıldırım, Hasan Ferit Gedik, Ethem Sarısülük, Ali İsmail Korkmaz, Che Guevara, Fidel Castro, Nesimi Çimen, Can Yücel, Tarık Akan, Yılmaz Güney ve Karl Marx kişilerden, Sivas, Maraș, Roboski katliamları, Suruç saldırısı ve 80 darbesi ise oyunun değindiği olaylardan bazıları. Bunlar oyun içerisinde yalnızca ismen geçmiyor tabii. Kimisi bir şiirle, kimisi dillere pelesenk olmuş bir şarkıyla, kimisi de bir anlatıyla anılıyor.

Metin Coşkun‘u daha önce Moda Sahnesi’nin Bir Başkadır A. oyunu ile tiyatroda Devrimden Sonra, Ev Kira Semt Bizim gibi Bağımsız Sinema Merkezi‘nin filmleriyle sinemada, Orhan Aydın‘ı ise sanıyorum dört sene önce yine Kadıköy Tiyatro Festivali kapsamında sahnelenen Hasretinden Prangalar Eskittim oyununda izlemiştim. Bu yüzden tanıdığım insanlardan harikulade bir sohbet dinlemiş hissiyle ayrıldım o akşam parktan. Verdikleri mücadeleleriyle, yitirdikleri canlarıyla unutmamam gereken insanları zihnimin biraz daha derinlerine işledim.

Emin İgüs özelinde belki bambaşka bir yazı yazabilirim günün birinde. Kendisini sahnede hayranlıkla izliyorum. Alışılagelmiş türküleri, bağlaması ve kendine has söyleyişiyle daha önce bir eşine rastlanmamış özgün bir müzik hâline getiriyor. Tek bir anı zayi olmasın diye alkışlamaya yeltenmiyorum bile izlerken.

Artık “itaatsizlik” kelimesini duyunca istemsiz olarak aklıma Henry David Thoreau‘nun birçok aktiviste ve onlarla birlikte gelişerek toplumsal hareketlere ilham kaynağı olmuş Sivil İtaatsizlik metni geliyor. Oyunda ismi geçenler ve geçmeyen niceleri, yani kendi ahlaki doğrularını tüm yazılı kuralların üstünde tutup birer sivil itaatsiz olmayı seçenler, muhakkak ki ya Henry David Thoreau’nun metninden ya da o metnin ruhundan haberdarlardı. Aksi hâlde bugüne ne isimleri ne de eylemleri kalırdı. Şu sıralar sivil itaatsizlik ve pasif direniş gibi merak edip eşelediğim her konunun altından Henry David Thoreau’nun çıkması da hassaten heyecanlandırıyor beni. Kendimi gömü bulmuş gibi hissediyorum.

Çok kısa tekrar oyuna dönecek olursam, İtaatsizler ötekini yermeden berikini el üstünde tutan, gündelik koşuşturmaların içerisinde yeterince vakit ayıramadığımız kimi güzel insanları bize anımsatan tek perdelik, müzikli, şiirli ve en önemlisi hatırlı bir oyun.

OYUN KÜNYESİ
Yazan: Haluk Işık
Uyarlayan ve Yöneten: Orhan Aydın
Anlatanlar: Orhan Aydın, Metin Coşkun
Müzisyenler: Emin İgüs, Kerem Aktan, Ruşen Can Acet
Süre: 1 saat 30 dakika (Tek perde)