Yaklaşık okuma süresi: 3 dakikaAltkat Sanat‘ın Franz Kafka‘nın aynı adlı metninden sahneye uyarladığı Dönüşüm oyununu Altkat Sanat Sahnesi’nde izledim. Sezonun hemen başında izlediğim Anne Frank’in Hatıra Defteri oyunuyla birlikte bu sezon yolumu iki defa Altkat Sanat’a düşürmüş oldum. Günlüğü yazarken faydalanmak için Altkat Sanat’ın internet sitesini açtığımda yeni oyun provalarına başladıklarını da öğrendim. Yeni sezonda yine bir uyarlama olarak Nietzsche’nin Böyle Buyurdu Zerdüşt metnini sahneye koyacaklarmış. Bu da demek oluyor ki çok geçmeden yeniden misafirleri olacağım.

Tekrar Dönüşüm’e dönersem, edebiyat ilgilisi olsun olmasın, hakkında herkesin bir parça fikir sahibi olduğu bir metin Dönüşüm. Kısaca özetleyecek olursam, romanın başkarakteri Gregor Samsa, bir sabah uyandığında kendisini bir böceğe dönüşmüş olarak buluyor. İnsana özgü fonksiyonlarını yitirmiş, ürkütücü bir görünüme sahip devcileyin bir böceğe. Gregor Samsa’nın yaşadığı bu olaydan dolayı rutinlerini aksatmaya başlaması ailesi ve çalıştığı şirketteki müdürü tarafından hızlıca fark ediliyor. Onlarla yaşadığı yüzleşme, aile yapısından menfaat ilişkilerine, toplumsal ahlaktan ötekileştirilmeye kadar birçok konuda söz söyleyecek kapıları ardına kadar açıyor.

Aslıhan Tarkan tarafından çevirilen metin Müge Saut yönetmenliğinde sahneleniyor. Kendisi aynı zamanda oyunda anlatıcı rolünü üstleniyor. Babayı Nevzat Süs, anneyi Aydan Cömert, Gregor Samsa’yı Mehmet Selin Sağdıç, müdürü Selver Çavuş ve kız kardeşi Sena Yapar oynuyor.

Dönüşüm, orijinal metne uygun olarak ürkütücü bir atmosferde oynanıyor. Altkat Sanat Sahnesi’nin oyunun oynandığı alanı çepeçevre saran bir oturma düzeni var. Bu düzen yaratılan dünyanın içerisine kolayca alıyor izleyiciyi. Âdeta o sabaha Gregor Samsa ile birlikte uyanıyor ve aynı şaşkınlığı, aynı umarsızlığı yaşıyorsunuz. Korkuyu da bir öge ekleyebilirim sanırım cümleye. Bahsettiğim oturma düzeninden dolayı tam karşınızdaki izleyicilerin yüzünü kolayca seçebiliyorsunuz. Gregor Samsa’nın böcek olarak ayağa kalkmaya çalıştığı, odasının içerisinde sürünerek dolaştığı sahnelerde o korkuyu izleyicilerin gözlerinde açıkça gördüm.

Altkat Sanat’ın diğer yapımlarında da oyuncu makyajına özen gösteriliyor ve bu yolla bir dünya yaratılıyor. Aslında buna makyaj demek ne kadar doğru bilmiyorum. Nasıl sahne ve kostüm tasarımı yapılıyorsa, bu da bir nevi oyuncu tasarımı aslında. Dönüşüm oyununda ekibin işi bir hayli güçleşmiş. Çünkü sahnede alışık olmadığımız formda bir canlı var ve izleyicinin buna ikna olması gerekiyor. Fakat bence Altkat Sanat bunu hakkıyla kotarmış. Jestleriyle ve konuşmasıyla çok zor bir rolün altından kalkıyor Mehmet Selin Sağdıç. Hem bu kadar yoğun fiziksel efor harcayıp hem de bir an olsun oyunun duygusundan kopmamak her oyuncunun harcı olmasa gerek.

Oyunu izlemeye giderkenki tek çekincem, sahnelemeye metinden fazla odaklanılmasıydı. Yani günün sonunda yine Dönüşüm’ün izinden giden ama bambaşka dertleri olan bir oyun izleyebilirdim. Altkat Sanat metin ve sahnelemeyi harikulade bir şekilde harman etmiş. Müge Saut‘un anlatıcılığı hikâyeye yol göstericiliği yapıyor ve izleyiciye oyun hakkında bölüm bölüm kendisini güncelleyen bir izlek sunuyor. İlginin yalnızca sahnelemede kalmasının önüne geçiyor böylece ve metnin vuruculuğunu ortaya çıkarıyor.

Heyecanlandıran ve merakımı ateşleyen bir oyun oldu benim için Dönüşüm. Daha önce Can Yayınları‘ndan çıkan Ahmet Cemal çevirisiyle okumuştum metni. Şu anda elimde Ayrıntı Yayınları‘ndan çıkan Levent Bakaç çevirisi var, Emine Ayhan‘ın sunuşuyla birlikte. İlk fırsatta onu okumak istiyorum.